Bạn có thể thích
Các chính phủ và doanh nghiệp đang đầu tư mạnh vào thu hồi và lưu trữ carbon (CCS) để đáp ứng các mục tiêu khí hậu và khử cacbon cho các ngành công nghiệp nặng. Với gần 80 tỷ USD đầu tư dự kiến sẽ đổ vào lĩnh vực này trong những năm tới, thu hồi carbon đang trở thành một phần trung tâm của chiến lược khí hậu toàn cầu. Các báo cáo cho biết công suất CCS toàn cầu có thể tăng gấp bốn lần vào năm 2030. Điều này cho thấy những tiến bộ lớn về công nghệ, tài trợ và tinh thần đồng đội giữa các quốc gia.
Tại Sao CCS Lại Thu Hút Sự Chú Ý Đến Vậy?
CCS là quá trình thu giữ carbon dioxide (CO₂) từ các nguồn công nghiệp và liên quan đến năng lượng trước khi nó thoát ra khí quyển, sau đó lưu trữ vĩnh viễn dưới lòng đất trong các thành tạo địa chất. Sự hấp dẫn của nó nằm ở khả năng giải quyết một bài toán khó mà các công nghệ khác chưa thể làm được.
1. Giải Pháp Không Thể Thiếu Cho Các Ngành Công Nghiệp Nặng
CCS hoạt động hiệu quả nhất trong các lĩnh vực như sản xuất xi măng, thép và các nhà máy nhiên liệu hóa thạch. Đây là những ngành mà việc khử carbon triệt để chỉ bằng năng lượng tái tạo là cực kỳ khó khăn. Quy trình sản xuất trong các ngành này thường tạo ra lượng lớn CO₂ không chỉ từ việc đốt nhiên liệu mà còn từ các phản ứng hóa học cơ bản. CCS cung cấp một lộ trình thực tế để giảm đáng kể lượng phát thải này, lấp đầy khoảng trống mà các giải pháp “xanh” khác chưa thể chạm tới. Các chuyên gia cũng đồng thuận rằng, dù không phải “viên đạn bạc”, CCS đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ khí thải mà các công nghệ khác không thể loại bỏ hoàn toàn.
2. Dòng Tiền Đầu Tư Khổng Lồ & Tiềm Năng Tăng Trưởng Vượt Bậc
Theo báo cáo Triển vọng Chuyển đổi Năng lượng năm 2025: CCS đến năm 2050 của DNV, đầu tư tích lũy toàn cầu vào CCS có thể đạt 80 tỷ USD trong 5 năm tới hoặc vào năm 2030, tương đương với khả năng thu giữ 270 triệu tấn carbon dioxide (MtCO2) mỗi năm. Sự tăng trưởng này là minh chứng rõ ràng cho thấy CCS đang trở thành một phần trung tâm của chiến lược khí hậu toàn cầu.
Minh chứng cụ thể là thỏa thuận trị giá 500 triệu đô la giữa Occidental Petroleum và Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi (ADNOC) để xây dựng một cơ sở thu giữ không khí trực tiếp (DAC) quy mô lớn ở Texas. Đây không chỉ là về cắt giảm khí thải mà còn là việc tạo ra các giải pháp loại bỏ carbon hỗ trợ các nỗ lực khí hậu khác, thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng của toàn cầu đối với CCS.
Công Suất CCS Đang Tăng Nhanh Đến Mức Nào?
Công suất CCS toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp bốn lần vào năm 2030, từ khoảng 50 triệu tấn CO₂ thu được hàng năm hiện nay lên hơn 550 triệu tấn mỗi năm. Con số này sẽ chiếm khoảng 6% lượng khí thải toàn cầu liên quan đến năng lượng hiện nay. Sự tăng trưởng ngoạn mục này đòi hỏi đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng, bao gồm đường ống dẫn carbon mới, trung tâm lưu trữ và các cơ sở thu giữ quy mô lớn.
Dẫn Đầu Bởi Các Thị Trường Lớn
Bắc Mỹ và châu Âu dự kiến sẽ dẫn đầu việc mở rộng này, có thể chiếm hơn 80% công suất CCS dự kiến vào năm 2030. Điều này nhờ vào các chính sách khí hậu hữu ích, ưu đãi tài trợ và cơ sở hạ tầng được thiết lập.
- Tại Hoa Kỳ, Đạo luật Giảm lạm phát là một cú hích lớn, cung cấp các khoản tín dụng thuế lên đến 85 đô la cho mỗi tấn CO₂ được thu giữ và lưu trữ vĩnh viễn. Bộ Năng lượng cũng tích cực tài trợ cho các dự án CCS trình diễn và giai đoạn đầu.
- Liên minh châu Âu hỗ trợ CCS thông qua Quỹ Đổi mới, với các quốc gia như Na Uy và Hà Lan đang xây dựng mạng lưới lưu trữ carbon xuyên biên giới ở Biển Bắc, thể hiện tầm nhìn hợp tác khu vực.
Các thị trường mới nổi cũng không đứng ngoài cuộc. Tại châu Á, Nhật Bản và Hàn Quốc đã bắt đầu lập kế hoạch cho các cơ sở CCS trong nước và đang khám phá quan hệ đối tác lưu trữ carbon trong khu vực, mở ra tiềm năng phát triển tại Đông Nam Á.
Công Nghệ Thông Minh, Chi Phí Thấp Hơn: Đổi Mới CCS Cất Cánh
Công nghệ đóng vai trò trung tâm trong việc làm cho CCS hiệu quả và hợp lý hơn về chi phí. Những tiến bộ hiện tại bao gồm:
- Dung môi cải tiến cho quá trình thu giữ carbon, giúp giảm năng lượng tiêu thụ.
- Các đơn vị DAC mô-đun, cho phép triển khai linh hoạt hơn.
- Hệ thống vận chuyển và lưu trữ CO₂ hiệu quả hơn.
Những đổi mới này giúp giảm mức sử dụng năng lượng và cắt giảm chi phí đáng kể. Một báo cáo năm 2023 từ Sáng kiến Tương lai Năng lượng (EFI) dự báo chi phí CCS có thể giảm 40% vào năm 2050 nhờ công nghệ tốt hơn và sản xuất quy mô lớn hơn. Các công cụ kỹ thuật số mới, như hệ thống giám sát AI, đang được thử nghiệm để theo dõi hiệu suất lưu trữ carbon theo thời gian thực và đảm bảo an toàn lâu dài.
Điều thú vị là, CCS đang vượt ra ngoài giới hạn công nghiệp truyền thống. Các trung tâm dữ liệu ở Hoa Kỳ đang bắt đầu tích hợp CCS vào các nỗ lực bền vững của họ. Ví dụ, Microsoft đang hợp tác với các công ty như Heirloom và CarbonCapture để mua các khoản tín dụng loại bỏ carbon vĩnh viễn được hỗ trợ bởi CCS, cho thấy sự đa dạng hóa ứng dụng của công nghệ này.
Các dự án kết hợp, kết hợp năng lượng tái tạo với CCS, cũng đang gia tăng. Năng lượng sinh học với thu hồi và lưu trữ carbon (BECCS), nơi sinh khối được sử dụng để sản xuất điện và CO₂ được thu hồi, có thể dẫn đến lượng khí thải âm ròng – loại bỏ nhiều carbon khỏi khí quyển hơn so với lượng khí thải của nó, mang lại hy vọng lớn cho các mục tiêu khí hậu dài hạn.
Chính Sách & Thị Trường Carbon Ảnh Hưởng Thế Nào Đến Tăng Trưởng CCS?
Hỗ trợ chính sách mạnh mẽ là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của CCS. Tại Hoa Kỳ, tín dụng thuế Mục 45Q cung cấp ưu đãi tài chính cho cả dự án thu hồi carbon nguồn điểm và DAC.
Trên toàn cầu, thị trường carbon đang ngày càng nhận ra vai trò của CCS. Thị trường carbon tự nguyện (VCM) và các thị trường tuân thủ (như ở California và Hệ thống Giao dịch Phát thải EU) đang xem xét hoặc đã sử dụng các khoản tín dụng dựa trên CCS. Năm 2024, thị trường carbon toàn cầu được định giá khoảng 1,4 tỷ USD, và dự báo có thể tăng đáng kể, đạt từ 7 tỷ đến 35 tỷ USD vào năm 2030, thậm chí lên tới 250 tỷ USD vào năm 2050. Điều này được thúc đẩy bởi các cam kết khí hậu của doanh nghiệp ngày càng tăng và nhu cầu về các khoản tín dụng loại bỏ carbon chất lượng cao.
Các dự án CCS sử dụng các giao thức đo lường, báo cáo và xác minh (MRV) nghiêm ngặt có thể thu hút giá cao hơn, cả trong thị trường tự nguyện lẫn thị trường quy định. Wood Mackenzie ước tính lĩnh vực CCUS (thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon) của Hoa Kỳ có thể mang lại cơ hội đầu tư 196 tỷ đô la trong 10 năm tới, đặc biệt trong các ngành công nghiệp dầu khí, hóa chất và điện.
Trong khi đó, các quốc gia như Canada, Úc và Vương quốc Anh đang phát triển các mô hình “trung tâm” CCS được chia sẻ – các trung tâm khu vực liên kết nhiều nguồn phát thải với các cơ sở lưu trữ tập trung. Mô hình này giúp giảm chi phí và tăng tốc độ phát triển bằng cách tập hợp các nguồn lực và cơ sở hạ tầng.
Các Vấn Đề, Rủi Ro và Quan Ngại Cần Lưu Ý
Dù tiềm năng là rất lớn, không phải mọi thứ đều màu hồng. CCS vẫn đối mặt với những thách thức và quan ngại cần được giải quyết minh bạch.
Rủi ro “Greenwashing”: Đây là một trong những lo ngại lớn nhất từ các nhóm môi trường. Nếu CCS chỉ được sử dụng như một cách để “bù trừ” lượng khí thải mà không song hành với việc giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, mục tiêu khí hậu toàn cầu sẽ khó đạt được. Chúng ta phải đảm bảo rằng CCS là một phần của chiến lược chuyển đổi toàn diện, chứ không phải một “giấy phép” để tiếp tục gây ô nhiễm. Cá nhân tôi cũng tự hỏi: Liệu các doanh nghiệp có thực sự cam kết giảm phát thải từ gốc, hay chỉ đơn thuần dựa vào CCS như một “phao cứu sinh” để duy trì mô hình kinh doanh hiện tại? Ranh giới giữa giải pháp và sự trì hoãn rất mong manh.
Vấn đề quản trị minh bạch & chuẩn MRV: Để CCS trở thành một ngành công nghiệp bền vững và đáng tin cậy, việc đảm bảo dữ liệu chính xác, kiểm toán độc lập và tránh gian lận tín chỉ carbon là điểm then chốt. Nếu không có các giao thức đo lường, báo cáo và xác minh (MRV) nghiêm ngặt, niềm tin vào các khoản tín chỉ carbon dựa trên CCS có thể bị xói mòn, ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường.
Thách thức về niềm tin cộng đồng: Một số tổ chức môi trường vẫn bày tỏ sự lo ngại rằng CCS có thể bị lợi dụng để trì hoãn quá trình chuyển đổi xanh thật sự. Do đó, việc truyền thông minh bạch, tạo đồng thuận xã hội và kiểm soát rủi ro môi trường một cách chặt chẽ là cực kỳ quan trọng để CCS nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ cộng đồng.
Mảnh Ghép Quan Trọng Của Câu Đố Khí Hậu
Đến năm 2030, các dự án CCS toàn cầu có thể thu được từ 430 đến 550 triệu tấn CO₂ mỗi năm. Đây là một bước tiến lớn, nhưng các chuyên gia cho rằng chúng ta cần đạt tới 1,3 tỷ tấn mỗi năm vào giữa thế kỷ để đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Rõ ràng, vẫn còn một chặng đường dài phía trước.
Tuy nhiên, CCS đóng một vai trò độc đáo và cần thiết trong việc cắt giảm khí thải, đặc biệt khi các lựa chọn thay thế bị hạn chế trong các ngành công nghiệp nặng. Khả năng thu hồi carbon của công nghệ này sẽ tăng lên 1.300 MtCO2/năm, và nó còn hỗ trợ sản xuất hydro carbon thấp, nhiên liệu khử carbon và vật liệu xây dựng bền vững – những yếu tố cốt lõi cho một nền kinh tế xanh hơn.
Nhìn chung, với năng lực toàn cầu tăng lên và chi phí giảm dần, CCS có thể sẽ là một chìa khóa không thể thiếu cho các chiến lược khí hậu trong tương lai, bên cạnh hiệu quả năng lượng, nhiên liệu sạch và điện khí hóa. Sự hợp tác liên tục giữa các bên liên quan, đầu tư đáng kể và sự hỗ trợ của cộng đồng sẽ là yếu tố quyết định để làm cho việc thu hồi và lưu trữ carbon trở nên có thể mở rộng và bền vững.
Liệu CCS có thực sự là cầu nối vững chắc, giúp chúng ta không chỉ “câu giờ” mà còn “tạo đà” cho một tương lai xanh hơn, hay nó sẽ chỉ là một giải pháp tạm thời mang đầy tranh cãi? Thời gian và những hành động thực tế sẽ trả lời.
GỢI Ý CHO STARTUP VÀ DOANH NGHIỆP VIỆT NAM
CCS không phải giải pháp hoàn chỉnh, nhưng là mắt xích không thể thiếu cho mục tiêu giảm phát thải trong các ngành công nghiệp khó “xanh hóa”. Đầu tư, đổi mới công nghệ, minh bạch quản trị và liên kết đa quốc gia là 4 yếu tố quyết định thành công của CCS trên quy mô toàn cầu.
Việt Nam, ASEAN hoàn toàn có cơ hội “đón sóng” CCS từ góc độ công nghệ số, startup phụ trợ, hợp tác xuất – nhập tín chỉ carbon, hoặc dịch vụ kiểm toán – vận hành
Hướng 1: Hệ sinh thái số & mô hình kinh doanh mới cho CCS
Phát triển nền tảng số (blockchain, AI, IoT) quản trị tín chỉ carbon, MRV minh bạch, và mô hình mua bán carbon xuyên quốc gia.
Startup/SME Việt Nam có thể tham gia cung cấp giải pháp số hóa, kiểm toán độc lập, dịch vụ quản trị vận hành cho các dự án CCS nội địa và khu vực.
Hướng 2: Kết nối CCS với chiến lược chuyển đổi ngành – quốc gia
Đưa CCS thành một phần của chiến lược “net zero” quốc gia, tích hợp với ngành năng lượng (hydrogen xanh, điện sinh khối), xây dựng chính sách tín chỉ carbon cho các ngành xuất khẩu chủ lực (xi măng, thép, hóa chất).
Hợp tác quốc tế (ASEAN, Nhật, EU) để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của CCS, nâng cao năng lực công nghệ, chuẩn bị khung pháp lý phù hợp.
Hướng 3: Đầu tư vào đổi mới sáng tạo & thị trường carbon chất lượng cao
Tạo sandbox cho thử nghiệm công nghệ mới (DAC, BECCS), hỗ trợ startup, trung tâm đổi mới sáng tạo, tập đoàn công nghệ tham gia dự án pilot.
Chuẩn hóa hệ thống đo – báo cáo – xác minh (MRV) để xây dựng thị trường tín chỉ carbon chất lượng cao, tăng giá trị thương mại hóa.
Tham khảo từ : https://carboncredits.com/
Nguồn : SmartBusiness.vn
